Með essi eða zetu?

Fréttavefurinn bb.is hefur nú birt frétt um nafnið Marsellíus, hvort rithátturinn eigi að vera með "s" eða "z".  Þrátt fyrir að ég hafi svarað foreldrum barnsins með beinum hætti fyrr í þessari viku varðandi "upphaflegu nafngiftina", þá er ekki farið rétt með staðreyndir. 

Þessar fullyrðingar eru frekar kostulegar:

"nafnið Marzellíus sem þó á sér ríka hefð á Ísafirði"

"skipasmíðastöð Marzellíusar ritað með z"

"Marzelíus með einu l-i"

Ég veit að fyrsti einstaklingurinn í okkar fjölskyldu sem var skírður þessu nafni hét: Marsellíus.  Hann ritaði það með "s" og tveimur "l"síðan voru barnabörn skírð í höfuðið á honum, sem hafa ýmist ritað nöfnin sín með "z", einu eða 2 "l" .

Í þessu tilfelli er verið að yngja upp einn þessara barnabarna, hann tók það upp hjá sér að rita nafnið með "z" en heldur sig við 2 "l". Annar ritar nafnið með "z" og 1 "l", nafnið á barnabarni hans komst í gegn hjá Mannanafnanefnd.

Spurning mín er því sú hvort hér er ekki um 3 mismunandi nöfn að ræða?                      Ég lít þannig á að ekki sér verið að skíra eftir afa mínum, sem fyrstur bar þetta nafn, nema rithátturinn sé sá sami.

Ég á gestabók, þar rituðu þrír þessara aðila nafnið sitt með mismunandi hætti:

Marsellíus (afi minn)

Marzellíus (dóttursonurinn sem hér virðist eiga að yngja upp)

Marselíus (annar dóttursonur)

Skv. Þjóðskrá er einn sem ritar:

Marzelíus (barnabarnið hans heitir nú því nafni, sem var samþykkt af nefndinni)

Framburðurinn hlýtur líka að vera annar ef aðeins er 1 "l".

Ég hef gögn í höndum, til að sanna hvernig Marsellíus afi minn ritaði nafnið sitt.

Það er einnig rangt farið með varðandi Skipasmíðastöðina, hún var nefnd: "Skipasmíðastöð Marsellíusar hf", en áður (á meðan afi minn lifði) hét fyrirtækið "M.Bernharðsson hf".

Nú líður að því að opnuð verði sýning um Skipasmiðinn Marsellíus Sigurð Guðbrand Bernharðsson, en það var áhugamaður um sögu hans sem hóf þá vinnu fyrr á þessu ári.  Hann sótti um styrk til Menningarráðs Vestfjarða, sem samþykkti umsóknina.  Sýningin verður opnuð í janúar n.k.

Fréttin af bb-vefnum, systursonur Valdimars ritar fréttina á vefmiðli móðurbróður Sigríðar 

"bb.is | 28.11.2008 | 15:06Nafnið Marzellíus ekki gjaldgengt að mati mannanafnanefndar

Karlnafninu Marzellíus var hafnað af mannanafnanefnd á þeirri forsendu að nafnið bryti í bága við íslenskt málkerfi. Í úrskurði nefndarinnar kemur fram að nafnið Marzellíus geti ekki talist ritað í samræmi við ritreglur íslensks máls þar sem bókstafurinn z teljist ekki til íslenska stafrófsins þótt hann komi fyrir í nokkrum mannanöfnum sem unnið hafi sér hefð. Valdimar Birgisson og Sigríður Dögg Auðunsdóttir skírðu son sinn Birgi Marzellíus Valdimarsson en mannanafnanefnd vill ekki sem fyrr segir fallast á nafnið Marzellíus sem þó á sér ríka hefð á Ísafirði. „Í fyrsta lagi þá bera einstaklingar þetta nafn auk þess var t.d. skipasmíðastöð Marzellíusar ritað með z. Einnig samþykkti nefndin fyrir einu og hálfu ári nafnið Marzelíus með einu l-i. Þetta er því klárlega mismunun að okkar mati,“ segir Valdimar Birgisson.

„Ég sé engin rök fyrir því að banna nafnið Marzellíus, þetta er einhver rökleysa. Í öðru lagi sé ég ekki af hverju ríkið á að hafa eitthvað með að gera hvað við skírum börnin okkar. Líklega er þetta hugsað sem einhver vernd fyrir börnin, að það sé verið að vernda börnin fyrir foreldrum sínum þannig að þau séu ekki lögð í einelti en ég hugsa að þetta sé misskilningur,“ segir Valdimar. Þau hjón ætla sér að halda í nafnið Marzellíus á syni sínum en Valdimar býst við að sonur þeirra verði skráður hjá mannanafnanefnd sem Birgir Valdimarsson. Valdimar er uppalinn Ísfirðingur en er búsettur á höfuðborgarsvæðinu í dag og segir hann fólk spyrja þau hjón hvort þau séu að vestan þegar þau segja þeim að sonur þeirra heitir Birgir Marzellíuz, því nafnið Marzellíus á sér ríka hefð á Ísafirði.

Mannanafnanefnd samþykkti á sama fundi kvennöfnin Karó, Petrós, Úranía og Evey. Valdimar segir það ekki sitt að dæma hvort þau nöfn eigi meira rétt á sér en Marzellíus. „Ég get haft skoðun á því hvort mér finnist þessi nöfn falleg eða ljót en það er ekki mitt að dæma og ekki ríkisins heldur. Þessi árátta ríkisins að hafa alltaf vit fyrir okkur nær hámarki í því að það heimtar að segja okkur hvað við eigum að skíra börnin okkar, það á að vera mál hver og eins. Ef barnið er ósátt við nafnið þá getur það breytt því þegar það vex úr grasi,“ segir Valdimar.
[e-mail]"

Athugasemdir

[Agnes Ósk Marzellíusardóttir (IP-tala skráð) 30.11.2008 kl. 01:37]

Sæl Áslaug,

Marzellíus, pabbi minn, tók ekki upp þennan rithátt, hann er skírður Marzellíus og ég veit að hann kannaði þegar hann gifti sig hvernig nafnið hans var ritað og er nafnið hans ritað í skírnarbækur Marzellíus og um það réði pabbi minn engu. Það er ekki hægt að orða það þannig að hann hafi tekið upp þennan rithátt. Þetta þyrftir þú að leiðrétta.

Birgir Marzellíus er ekki skírður í höfuðið á langa-langafa sínum, hann er skírður í höfuðið á pabba mínum og þetta hefur akkúrat ekkert með Marsellíus Bernharðsson að gera með fullri virðingu fyrir lang-afa mínum.

Rökleysa Mannanafnanefndar felst í að leyfa zetu fyrir einu og hálfu ári síðan en hafna henni núna.

Það er verið að yngja pabba minn upp, ekki langafa minn.

E.S.
Er vitað með fullri vissu hvernig nafn langa-afa var skrifað í skírnarbækur?
Ætli langafi hafi athugað það eins og pabbi minn gerði? =)

Þín frænka
Agnes Ósk.

[Faktor, 1.12.2008 kl. 22:05]

Agnes mín!

Það var nú stór frænka barnsins hinu megin frá sem hafði eftir ömmu þinni að hann hefði verið skírður nafninu með "s".  Langafi þinn átti að heita Marsibil ef hann hefði verið kvenkyns, en svo varð ekki og því hlaut hann þetta nafn.

Það sem mér líkar ekki í mótmælunum til mannanafnanefndar er að það sé ekki talað beint um nafn föður þíns (eins og það er ritað, hvernig sem það kom til í upphafi, hann var allavegana farinn að rita það svoleiðis fyrir fermingu, sem er staðfesting á skírninni, en það veistu sjálfsagt eins vel og ég).  Valdimar fullyrðir að nafn langafa þíns/fyrirtækisins hafi verið ritað með "z" þrátt fyrir að hafa spurt mig um þetta og svarað honum að svo væri ekki.  Ég sótti sönnunargögn máli mínu til staðfestingar, þannig að þetta byggði ekki eingöngu á "því sem mér fyndist" heldur því sem er prentað.  Þar var kvittun með "haus" fyrirtækisins, nafnið var ÁN "z". 

Ég sé að ritháttur þessa nafns er með þeim hætti að um fjögur mismunandi nöfn er að ræða.  Það er aðeins einn afkomenda hans sem ber nafnið skv. Þjóðskrá með "s", en það er seinna nafnið hans.  Hins vegar sé ég að hann SKRIFAR það með "z". 

Þessi nöfn eru:

Marsellíus

Marselíus

Marzellíus

Marzelíus

Það er því spurning um hvaða nafn og eftir hverjum/í höfuðuð á hverjum er verið að skíra.  Það skiptir mig ekki máli svo framarlega að fólk viti það sjálft, en sé ekki að togast á um nafnið hans afa okkar og langafa með þessum hætti. 

Skv. Þjóðskránni eru öll hans börn "Marsellíusson eða Marsellíusdóttir" en ég hef grun um að þau skrifi það ekki öll með þeim hætti.

Vona ég nú að málin skýrist, en fjölskyldan þurfi ekki að "splundrast" fyrir svona nokkuð!

Þín frænka í Hæsta.

[Sigríður Dögg Auðunsdóttir (IP-tala skráð) 2.12.2008 kl. 18:14]

Sæl,

það er gaman að fólk skuli hafa svonar miklar skoðanir á því hvernig þetta fína nafn er ritað.

Það er alveg rétt hjá henni Agnesi okkar að Birgir Marzellíus er skírður í höfuðið á Marzellíusi Sveinbjörnssyni. Hvernig aðrir sem heita þessu nafni, eða hafa heitið því, rita nafn sitt, er því ekki höfuðmálið í þessu samhengi öllu. 

Í útskýringum okkar til mannanafnanefndar vísuðum við því fyrst og fremst til þess að ömmubróðir drengsins, Marzellíus Sveinbjörnsson, riti nafn sitt með þeim hætti sem við óskum eftir að taka upp.

Annað sem við notuðum máli okkar til rökstuðnings var að langalangafi barnsins, Marzellíus Bernharðsson, hafi einnig ritað nafn sitt með zetu. Þær heimildir höfum við víða úr fjölskyldunni. Mörg barna Marzellíusar Bernharðssonar rita jafnframt föðurnafn sitt með zetu sem okkur fannst renna stoðum undir þá kenningu að Marzellíus langafi hefði sjálfur gert það.

Í ljós kom við eftirgrennslan mannanafnanefndar að það er fullkomlega á reiki hvernig langafi hafi verið skrifaður í opinberum gögnum. Í úrskurðinum segir: "Í kirkjubók við skírn hans ritaði presturinn Marsilius og í allsherjarmanntali frá árinu 1952, sem varð grunnur að Þjóðskrá, er nafnið ritað Marsellius. Í þjóðskrá er nafn sama manns skráð með rithættinum Marsellius við andlát og viðkomandi prestur ritaði Marzelíus á dánarskýrslu hans."

Af þessu er ljóst að í opinberum gögnum var nafn langafa ritað með þrennum hætti:
Marsilius í kirkjubók við skírn
Marsellius í allsherjarmanntali 1952/Þjóðskrá
Marzelíus á dánarskýrslu.

Hann er því hvergi í opinberum gögnum skráður Marsellíus, né heldur Marzellíus...

Til gamans langar mig að deila þessu með ykkur um nafnið, sem einnig er fengið úr úrskurði mannanafnanefndar:

"Riháttur eiginnafnsins Marzellíus (kk) hefur verið nokkuð á reiki og hefur ritmyndin Marsellíus verið samþykkt á mannanafnaskrá. Nafnið Marsellíus er ítalskt að uppruna, Marcellino, gælumynd af Marcéllo sem aftur er gælumynd af Marcus, sem á íslensku er skrifað Markús."

Mannanafnanefnd telur að ritháttinn Marzellíus megi rekja til þýskra áhrifa því í þýsku er til nafnið Marzell.

Með kærri kveðju,
Sigga Dögg og Valdimar

[Faktor, 17.12.2008 kl. 14:15]

Sæl Sigga Dögg. 

Þar sem afi ritaði nafnið sitt var "s", á persónuskilríkjum, í Þjóðskránni og ég lærði snemma að skrifa nafnið hans.  Það var lögð mikil áhersla á hvernig ætti að rita nafnið, ég þurfti oft að stafa það fyrir fólk.  Hann var t.d. í reikningi hjá kaupmanni einum hér í bæ og ég fór gjarnan í sendiferðir, þá mátti ekki klikka á því hvernig nafnið var skrifað

Massi móðurbróðir þinn (sem skrifar núna MAZZI, spurning hvernig framburðurinn er  ) skrifaði nafnið sitt með sama hætti og afi þegar hann var 10 ára (í gömlu gestabókinni minni), en þegar hann var 13 ára var hann hættur að skrifa "s" kominn með "z".

Þín frænka,

Áslaug J.J.