Gamla kirkjan á Ísafirði

Þar sem ég og sumir í minni fjölskyldu deilum áhuga á að viðhalda og varðveita gömul hús, þá langar mig að minnast á eitt slíkt atriði.

Það var seinnipart júlímánaðar árið 1987 sem við höfðum selt faseign okkar og fest kaup á annarri.

Fyrri eignin er í næsta nágrenni við Kirkjustaðinn á Eyri í Skutulsfirði.  Þar stóð þá kirkjan sem ég fermdist í og margir úr minni fjölskyldu. 

Nóttina eftir að við fluttum á nýja heimilið, kviknaði í Ísafjarðarkirkju!

Ég var fegin að vera flutt og verða ekki vör við það sem fram fór.

Það skrítna er að dóttir okkar fór í bíltúr með ömmu sinni og afa um kvöldið og sögðu þau okkur þegar heim var komið að hún hefði talað um brunalykt!  Stelpan er og hefur alltaf verið mjög lyktnæm  

Ég set hérna með tengingu inn á fréttir af vef Bæjarins besta, þar sem fjallað er um gömlu kirkjuna á Ísafirði:

www.bb.is/?PageID=26&NewsID=21814

www.bb.is/Pages/26?NewsID=13228

www.bb.is/Pages/26?NewsID=57415

Það leið tími þangað til tekin var ákvörðun um að rífa kirkjuna niður, það voru margir ósammála því, enda hafði gengið á ýmsu frá því að bruninn varð og þangað til eitthvað gerðist í málinu.

"Kirkjan" er enn í Skutulsfirði, en hún er ekki mjög reisuleg þar sem hún er staðsett, það má reyndar segja að það sé "frekar lágt á henni risið núna". 

Frá því að þessi atburður varð hefur margt verið gert í viðhaldi og varðveislu gamalla húsa.  Það hlýtur að mega ræða málin og skoða möguleikana á að endurreisa kirkjuna og finna henni samastað.

Það er reyndar ekki ódýrt að gera upp gömul hús, en það er að mínu mati mun "gáfulegri" kostur en að kaupa fasteign á tugi ef ekki hundruð milljóna, hús sem eru byggð á síðustu áratugum, en ekki nógu "smart" eða "hentug" fyrir einhvera aðila, sem eru þá sennilega að "kaupa staðsetningu" og þá er allt jafnað við jörðu og byrjað upp á nýtt.

Þá vildi ég nú frekar hafa þetta "hús með sál og sögu".   Það er eitthvað við þessi gömlu hús...

Fyrir 15 árum....

Þetta par festi kaup á húsi einu árið 1993.

      Myndina af þeim tók H.Sv. hjá B.B. á Ísafirði.        

Uppátækinu/tímamótum var fagnað á afmælisdegi frúarinnar daginn eftir undirskrift kaupsamnings, í íbúðinni sem var á efri hæð hússins.  Vinir og vandamenn brugðust við með skömmum fyrirvara

 

                  

Þessar myndir eru teknar í stofunni.

12 árum seinna, eða 2005 var lokaáfanganum náð, þá var svítan tilbúin, myndirnar eru teknar á sama stað og þær hér að ofan.

  Lokrekkjur frá 2005   

Nú er búið að nýta rýmið undir súðinni MJÖG vel.

   Breyting varð á útliti hússins fyrir síðustu aldamót, reyndar líka á hjónunum, en ætli myndbirting af þeim bíði ekki betri tíma 

 

 

 

 

Teofani ljósmyndakeppnin 1930

              Þessi mynd fannst í Faktorshúsinu.

Mér datt í hug að setja hana hér inn, sá að Vilhjálmur vinur minn setti inn aðra mynd og skrifaði um málið, sjá hér:          http://www.postdoc.blog.is/blog/postdoc/category/1791/

Þekkir einhver stúlkuna á myndinni?

Hvernig fór keppnin? 

Á bakhliðinni kemur fram að árangurinn ætti að birtast á afmælisdegi mínum, fæðingarári móður minnar heitinnar.

10 ár í dag frá því að hafist var handa við endurbætur á Faktorshúsinu Hæstakaupstað

5.júní 1998 - 5.júní 2008!  Í dag eru 10 ár síðan hafist var handa við formlegar endurbætur á Faktorshúsinu í Hæstakaupstað.  Þá var farið út með kúbein og byrjað á að losa járnklæðninguna utan af "bíslaginu", síðan var tekið utan af sjálfu húsinu. 

Ég set hér með nokkrar myndir frá því herrans ári 1998, en þá mátti sjá hvers konar byggingu er um að ræða.

Megnið af húsinu er stokkabyggt, bjálkahús, en þegar búið var að "opna pakkann" kom í ljós að upphaflega húsið (1788) var stærra en menn héldu.  U.þ.b. 1/4 af húsinu er viðbygging, sennilega frá því um 1830, "bindingsverk".  Þar voru steinhleðslur inni á milli tréstoða.  Stór hluti af steinunum voru gamlir múrsteinar, en að auki var mikið af fjörugrjóti með múrbindingu.

Ástandið á yngri hluta hússins var mun verra, en það samræmdist því sem menn bjuggust við.

Það þurfti að endurnýja allt timburverk í útveggjum, þar sem bindingsverkið var og megnið af vesturhliðinni.  Allar innveggjaklæðningar voru losaðar frá og settar í geymslu ásamt gluggum og gluggaáfellum. 

Því næst hófst vinna við nýjar undirstöður, steinhleðslu undir allt húsið, nýtt fótstykki, stoðir í útveggina,  aðra en upprunalegu bjálkaveggina.

Inni í húsinu var steyptur klefi, rammgerður, frá 4. áratug síðustu aldar.  Það þurfti ýmis tæki og tól, þ.á.m. loftpressu til að vinna á því mannvirki.  Það tók u.þ.b. viku fyrir nokkra menn, aðallega tvo að vinna á "búrinu hennar Láru"!

Ég man alltaf orð eins Ísfirðings sem sagði að við værum biluð (sennilega mikið til í því!) að byrja neðst og skilja efri hæðina og þakið eftir!  Hann hefði aldrei séð slíkar aðferðir áður! 

Ég held að það gerist nú varla oft að hús, eins og þetta sé tekið í gegn, reyndar telst Faktorshúsið einstakt fyrir margra hluta sakir, t.d.: Er það eina húsið sem eftir stendur frá tímum Björgvinjarmanna (þau voru átta) og fyrsta húsið á Íslandi sem vitað er að hafi verið málað.

Fyrir þá sem halda það ákveðna "tísku að mála gömul hús gul"! Það voru tekin litasýni af gömlu klæðningunni, sem var undir blikkklæðningunni á Faktorshúsinu og er það liturinn sem notaður var að utan.

     

            

 

                                       

  

 

Kaupmenn í Höfuðborginni

Hjónakornin eru komin heim eftir eina "örferðina" til Höfuðborgarinnar.

Það er fastur liður í ferðum okkar, að kíkja í gluggana hjá þeim Ara og Fjólu, en við leggjum oft af stað síðdegis og komum á áfangastað seint að kvöldi.  Fyrst er mætt á gististað, svo er farið sem leið liggur að verslunargluggunum.  Helst er farið næsta dag eða á opnunartíma!       

Ari og Fjóla eru kaupmenn við stígana, Klappar- og Skólavörðu-.  Undanfarinn rúman áratug höfum við farið margar ferðir í antikverslanir, en upp á síðkastið meira ánægjunnar vegna  Við sjáum oft eitthvað sem okkur langar að skoða betur og reynum þá að spjalla við kaupmennina í leiðinni.  Þau taka vel á móti okkur og heilsumst við alltaf eins og góðra kunningja er siður      Hjá þeim höfum við fundið margt góðra muna sem prýða nú Faktorshúsið. Þar þyggjum við stundum kaffisopa og þá gjarnan úr fínum postulínsbollum.

  Í versluninni hennar Fjólu, í fyrradag. Fjóla og frænka hennar.

 Maður frænkunnar og minn, gæða sér á kaffi úr postulínsbollunum hjá Fjólu.

Fyrir nokkrum árum voru fleiri antikverslanir í Reykjavík, en þeim hefur fækkað mikið.  Þegar við vorum mest að leita að húsgögnum var tiltölulega auðvelt að finna það sem við vorum að leita að, en "nú er öldin önnur"!

Þegar við keyptum húsið var enginn húsbúnaður í því.  Nú er það allt búið antikhúsgögnum, einnig keyptum við 3 viðarofna (kamínur), en samkvæmt greinargerð sem við fengum höfðu upphaflega verið 3 slíkir í húsinu .  Tvo ofnana keyptum við í Bergen, en húsið kom  tilsniðið þaðan 1788.  Á báðum ofnunum má sjá letrað BERGEN, enda völdum við þá m.a. með það í huga.   Þriðju kamínuna keyptum við í Reykjavík, hún er í svítunni. 

Þegar við höfum sýnt húsið áhugasömum gestum og ferðalöngum eru 2 spurningar sem við erum nær undantekningarlaust spurð:

1.  Voru svo öll þessi húsgögn í húsinu?

2.  Hvar fenguð þið öll þessi húsgögn?

Svörin:

1.  Nei það voru engin húsgögn í húsinu.

2.  Flest húsgögnin fengum við í antikverslunum í Reykjavík, nokkur í Kolaportinu, ÖRFÁ á Ísafirði, einn skápur er sérsmíðaður af smiðnum, eiganda Faktorshússins.  Sá skápur er eins og allt annað í húsinu, með "sál og sögu".

 

 

 

Hluti af bréfi sem mér barst nýverið frá erlendum ferðamanni.

Ég birti hérna texta úr bréfi sem ég fékk á dögunum frá gesti, erlendum fornleifafræðingi, sem gisti hjá mér eina nótt s.l. sumar.  Fyrir nokkrum vikum barst mér svo handskrifað bréf frá viðkomandi:

"to the Faktorshus to make the correct change.  I walked over there with you.

We ended up talking for quite a while there inside about The work you and your husband had done to restore the building to its original 18th century condition.  You then kindly gave me a personal tour of the entire house, from the dining rooms downstairs to the bridal suite and conference room upstairs.

I remember how the toilet paper-holder in the downstairs bathroom had actually been a metal spike pulled from one of the house´s original walls, how you had placed numerous artifacts unearthed during the house´s restoration inside a display case in one of the downstairs rooms, I remember the patch of sooty wood erased in a glass frame in the bridal suite-a section of one of the house´s original walls that you had left exposed to the visitors eye.  Everywhere we went I could see the attention to detail, The beautifully balanced mix of imagination and historical accuracy, it was impressive.

I want to thank you again for taking all that time to show me aorund and talk with me."

Ég varð mjög undrandi á þessu óvænta sendibréfi, þetta er svo alvanalegt, þ.e. að bjóða fók velkomið og sýna því Menningararfinn.

Við keyptum húsið í döpru ástandi fyrir 15 árum, en vildum þá bæta ástand þess og ekki síður bæjarfélagsins, svo ekki sé talað um að þetta er í nokkurra metra fjarlægð frá heimilinu okkar!

 

   Þessi mynd var tekin sumarið 1993, rétt eftir að kaupsamningurinn hafði verið undirritaður.  Húsið keyptum við af Ísafjarðarkaupstað, sem eignaðist Hæstakaupstaðareignirnar 1923.

 Við höfum oft verið spurð hvort við hefðum ekki áhuga á að búa bara þarna sjálf, en því er til að svara "svo eigingjörn erum við ekki".  Húsið á að nýtast fyrir almenning, ekki bara okkur prívat eða gesti sem velja sér gistingu hjá okkur.  Við vildum að heimamenn og gestir okkar hefðu aðgang að Menningararfinum og völdum því að innrétta það með þeim hætti sem nú er.   

   Svona lítur þetta út eftir að búið var að taka allt í gegn!

 Þessi mynd er frá því ca 1890, Faktorshúsið (Anno 1788) er til hægri á myndinni,  í miðjunni er Naustið sem var einnig frá 1788, en til vinstri er Sölubúðin (síðari) frá 1873, skv. flestum heimildum sem við höfum séð.  Faktorshúsið er eina húsið frá tíma Björgvinjarmanna frá Noregi, sem enn stendur í Hæstakaupstaðnum.  Húsin tvö sem enn standa eru bæði klædd með listasúð á þessum tíma.

  Hér ca 1920 er búið að klæða húsin tvö með sléttu blikki.  Þannig er Sölubúðin ennþá, en Faktorshúsið er komið aftur með listasúð og rennisúð á þakið.

Að innan er Faktorshúsið mjög upprunalegt.  Sem betur fer var ekki búið að rífa allt og breyta.  Húsið var mjög upprunalegt þegar farið var að losa frá seinni tíma klæðningar t.d. masonit, brjóta niður steypu og fleira. 

Sjón er sögu ríkari hvað þetta varðar

 

Menningararfur Þjóðarinnar 220 ára

Faktorshúsið í Hæstakaupstað 1788-2008. 

Saga í hverri spýtu!